یکی دیگر از اقداماتی که در این راستا صورت گرفته، آمار دقیق معتادان و نوع اعتیاد آن‌هاست، که قرار است به زودی اعلام شود.
این کار تحقیقی که توسط مؤسسه داریوش در حال انجام است می‌تواند درروند برنامه‌ریزی و پیشگیری از اعتیاد نقشی مؤثر داشته باشد.
در این تحقیق گروه‌های مختلف اعم از: کارگران، کارمندان، دانشجویان، دانش‌آموزان و غیره مورد بررسی قرارگرفته و علت آسیب پذیری هر یک و نحوه پیشگیری آنها از اعتیاد مورد تحقیق و بررسی قرار خواهدگرفت.
کارشناسان راهبرد‌های پیشگیری از اعتیاد را در روند پیشبرد این مقوله مؤثر می‌دانند و معتقدند برای برنامه‌ریزی راه‌های مؤثر در پیشگیری از اعتیاد، ابتدا باید علل و عوامل مؤثر در شروع مصرف و اعتیاد به مواد را در نوجوانان و جوانان شناخت.
عوامل ژنتیکی، شخصیتی، خانوادگی، محیطی و اجتماعی همگی در سوء مصرف و اعتیاد مؤثر هستند و عوامل متعدد در مقابله با یکدیگر به سوء مصرف و سپس اعتیاد منجر می‌شود.
برای انتخاب و به کار گیری مناسب راهبرد‌ها، دانستن نیازها و مشکلات و پتانسیل‌ها و توانایی‌های اجتماعی ضروری است. اجرای هر برنامه پیشگیری به شناخت دقیق منطقه، بررسی کامل وضعیت بهداشتی و روان شناختی و بررسی‌های همه گیرشناسی بستگی دارد تا به این وسیله عوامل مؤثر بر مصرف مواد آشکار شود.
به‌عنوان مثال، باید شایع‌ترین نوع ماده مصرف و گروه سنی افراد در معرض خطر، موقعیت‌ها و محل‌های مصرف، باورهای نادرست و عوامل مخاطره آمیز و امکانات و منابع موجود را شناخت و براساس آن مدل فعالیت‌های پیشگیری را تعیین کرد. تحقیقات نشان داده‌اند که نمی‌توان یک روش واحد را به‌عنوان بهترین روش برای همه افراد و گروه‌ها انتخاب کرد.
بهره گیری از راهبرد‌های مختلف برای تأثیر بر شیوع اعتیاد ضروری است زیرا عوامل متفاوتی در ایجاد اعتیاد مؤثرند.
مهم‌ترین استراتژهای پیشگیری از اعتیاد که درجهان از آنها استفاده می‌شود عبارتند از: آگاه‌سازی افراد در مورد خطرات و مضرات مواد، افزایش مهارت‌های زندگی مانند مهارت تصمیم‌گیری، حل مسئله، ارتباطات اجتماعی تقویت فعالیت‌های جایگزین به جای مواد برای ارضای نیازهای روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان، مشاوره و مداخله حین بحران در بحران‌های مختلف در طول زندگی، ارتقای فرهنگی و مذهبی، تقویت قوانین و مقررات مبارزه با مواد، درمان معتادان برای جلوگیری از سرایت اعتیاد.
آنچه مسلم است در روند این برنامه‌ریزی نقش و نظرات کارشناسان و محققانی که در این مقوله سال‌ها کار کرده‌اند بسیار مؤثرخواهد بود.
محمدرضا جهانی جانشین دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر ضمن اشاره به روند بررسی‌ها و آسیب شناسی اقشار مختلف می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود میزان اعتیاد در حاشیه شهرها بیشتر از روستاها باشد و همین موضوع باعث مسئله ساز شدن مناطق حاشیه‌ای شهرها شده است.
وی در رابطه با میزان گسترش مصرف مواد‌مخدر و اعتیاد در روستا می‌گوید: شاید در مناطق روستایی به‌دلیل وجود ارتباطات خانوادگی و قومی میزان اعتیاد کمتر باشد، اما به‌دلیل خلق و خوی خاص مردم در مناطق حاشیه‌ای، دوری آنها از خانواده و غربت، ممکن است میزان اعتیاد آنها نسبت به روستاییان بیشتر باشد.
وی تصریح کرد: برای پیش‌بینی احتمالات موجود باید منتظر ارائه نتایج تحقیقات طرح ارزیابی ملی اعتیاد که توسط مؤسسه داریوش در حال انجام است، بود.
جهانی ادامه داد: نتایج این طرح احتمالا 2 هفته دیگر منتشر می‌شود و پس از اعلام نتایج، چنانچه به این نتیجه برسیم که روند استفاده از مواد‌مخدر در روستاها رو به گسترش است، حتما برنامه‌ریزی‌های لازم برای پیشگیری و درمان در مناطق روستایی صورت می‌گیرد.
